Vestingwerk wordt toegankelijker en beleefbaarder
Fort bezuiden Spaarndam, gelegen aan het Noorder Buiten Spaarne, ondergaat een transformatie. Het doel van de vernieuwingen is om het historische vestingwerk aantrekkelijker te maken voor bezoekers, met de toevoeging van een uitkijkpunt dat het verleden weer tot leven moet brengen.
De uitkijktoren is niet bedoeld voor militaire doeleinden, aangezien Fort bezuiden Spaarndam al geruime tijd geen militaire functie meer vervult. De beheerders van het fort hopen met deze constructie voorbijgangers aan te moedigen om de rijke geschiedenis van het vestingwerk bewuster te ervaren.
“Het is van belang om de verhalen van onze geschiedenis te blijven delen”, stelt Jorinte Smits van Recreatieschap Spaarnwoude. “Door historische verhalen zichtbaar te maken, kan de omgeving meer waardering krijgen en voelen mensen zich meer verbonden met hun verleden.”
Het fort maakt deel uit van het grotere Spaarnwoude Park, dat zich uitstrekt tussen Haarlem, Hoofddorp en Amsterdam. Fort bezuiden Spaarndam ligt ten zuiden van het pittoreske dorp Spaarndam, dat ook een Fort benoorden Spaarndam herbergt.
Beide forten zijn in de late 19e eeuw gebouwd en waren onderdeel van de Stelling van Amsterdam, een verdedigingssysteem dat de hoofdstad moest beschermen tegen vijandelijke indringers door het omliggende gebied onder water te zetten. Dit ingenieuze systeem maakte het moeilijk voor vijanden om te naderen.
De forten bij Spaarndam, samen bekend als de Positie Spaarndam, hadden een cruciale rol in het verdedigen van de sluizen in Spaarndam. Deze sluizen waren essentieel voor het onderwater zetten van het gebied en het voorkomen dat vijanden via belangrijke dijken binnenkwamen.
Met de herinrichting van Fort bezuiden Spaarndam wordt gestreefd naar een betere toegankelijkheid voor bezoekers. Smits legt uit dat door het verbeteren van routes en zichtlijnen het fort herkenbaarder en aantrekkelijker wordt voor bezoekers. Momenteel wordt er gewerkt aan een pad dat fietsers vanuit de Pol in Spaarndam recht naar de ingang van het fort leidt.
Het voorplein van het fort, dat voorheen voornamelijk een betonnen oppervlak was, ondergaat eveneens een metamorfose. Dit gebied zal worden omgevormd tot een net aangekleed parkeerterrein. De toevoeging van een uitkijktoren, ontworpen door een landschapsarchitect, vormt de kers op de taart.
De uitkijktoren komt op een heuvel die vroeger werd gebruikt voor kanonnen, die echter nooit zijn afgevuurd. De ontwikkeling van militaire vliegtuigen heeft de oorspronkelijke functie van de Stelling van Amsterdam verouderd, waardoor het fort tijdens de Tweede Wereldoorlog ook geen doelwit was. De Duitse bezetter blies echter wel de stalen koepels op voor de oorlogsindustrie.
Het huidige gebruik van het fort is aanzienlijk veranderd. “Het bruist er”, aldus Smits. Er is nu een café met terras, en diverse ondernemers hebben er hun kantoor gevestigd. Onder de betonnen koepel is zelfs kinderopvang te vinden. Met de nieuwe initiatieven hoopt men dat bezoekers weer meer aandacht zullen besteden aan de historische waarde van dit bijzondere bouwwerk.
